• Pleurotus spp.mantarlarının Tarım Bakanlığı Bitki Listesinde de yer alan genel adı Kayın mantarıdır. Bu mantarların renk ve şekil olarak farklı değişik türleri bulunmaktadır, bunlardan en çok bilinen ve kültür olarak yetiştiriciliği yapılanlar İstiridye mantarı (Pleurotus ostreatus , Sitrino Kayın mantarı (Sarı veya Altın İstiridye olarak da geçen- Pleurotus citrinopileatus), Pulmonaris Kayın Mantarı (Pleurotus pulmonarius) , Eringiyum Kayın mantarı( Eringi veya Kral İstiridye olarak da geçen -Pleurotus eryngii ) türleridir.
• Pleurotus türleri, doğal ortamda, ölü bitki artıkları üzerinde saprofit olarak; veya canlı bitkilerde, genellikle odunlarda parazit olarak yaşarlar. Lignin, selüloz ve hemiselülozları parçalayabilen özellikleriyle, kısmen ya da tamamen çürümüş, devrilmiş kayın, kavak, kızılağaç ve akça ağaç gibi pek çok ağaç kütükleri üzerinde doğal olarak kolayca yetişmektedir.
• Pleurotus mantarlarının şapkaları, yetişme şartlarına ve tür özelliğine bağlı olarak 5-20 cm ve yelpaze ya da dil şeklindedir. Şapka kenarları içeriye doğru kıvrıktır. Lamellidir.
• Sapın bağlantı yerinde çukur ve asimetriktir. Sap uzunluğu ışık yoğunluğuna göre değişir.
• Genel olarak, kirli beyazdan gri, morumsu gri, gri-kahverengi, kahverengi, sarı, pembe ve beyaza kadar değişen renkleri mevcuttur.
• Şapka eti ince, beyaz ve gevrektir.
• Buket formunda midye yatakları şeklinde ortaya çıkarlar.
• Fototropik bir mantardır.
• Yetiştirme teknikleri, Şampiyon mantar türlerinin yetiştiriciliğine göre daha basit ve masrafsızdır.
• Yetiştirme ortamı olarak, fermente olmamış bitki materyali kullanılır.
• Üretiminde, düşük maliyetli yatırımlara ve başlangıç girdilerine ihtiyaç duyulur.
• Hastalık ve zararlılar açısından, Agaricus bisporus kadar hassas değildir.
• Kullanılan yetiştirme ortamının, üretim periyodu sonunda büyükbaş hayvan beslenmesinde ve toprakta organik madde zenginleştirici katkı (organik gübre) olarak kullanılma imkanı vardır.
• Ağaç kütükleri ve Substrakt (Saman kompostu veya suni kütük olarak da bilinir) üzerine aşılanarak yetiştirilebilir.
• Kompost hazırlanmasında tüm bitkisel atıklar, kolay ve istenilen miktarda bulunabilmesi ve ekonomik olması koşuluyla kullanılabilir. Ancak mantarın doğadaki yetişme ortamını oluşturmaya uygun olan talaş ( kayın, meşe, gürgen, kavak talaşı) ile buğday ya da çeltik sapı kullanımı yaygındır.Not: Çam türü ağaçların talaşları reçineli olduğu için kullanılmamalıdır.
• Kompostta yetiştiricilik; kapalı, kontrollü koşullarda yapılan ve ticari üretimde tercih edilen yetiştiriciliktir.
• Ekimde kullanılan misel miktarı, genellikle yaş ortam ağırlığının %2- 5’i kadardır..%5 oranının aşılması hem yetiştirme problemleri bakımından hem de ekonomik yönden tavsiye edilmez.
• Misel ekilmiş ortamlar plastik torbalara veya plastik kasalara doldurulur.
• Misel ekilmiş kasalar veya torbalar misel ön gelişme döneminin tamamlanması için tür ve çeşit özelliğine bağlı olarak genellikle, 25 ºC lık ve %85-95 oranında nem içeren karanlık odalara yerleştirilir. Bu dönemde ışığa gerek yoktur. Şartlar sağlandıktan sonra, türlere göre değişkenlik göstermekle birlikte 12-30 gün içerisinde misel gelişimi tamamlanır.
• Misel ön gelişme dönemi tamamlandıktan sonra, plastik torbalarda delikler büyütülür. Kuluçka dönemi sonunda sıcaklık, türlere bağlı olarak düşürülür.
(İstiridye mantarı için 15 ºC indirilir) diğer türler için değerler ilgili bölümlerde belirtilmiştir.
• Yetiştirme alanlarında aydınlatmaya gerek vardır. Gün ışığı almayan alanlarda aydınlatma led ampuller veya floresan lambalar ile sağlanır.
• Ürün döneminde ortam nemi % 75-90 arası olmalıdır.
• Genel olarak hasat büyüklüğü ve zamanı, mantar şapkalarının el ayası şeklinde tamamen açıldıktan sonra, kenarlarının dışa kıvrılmaya başlamadan önceki düzgün, taze ve diri konumudur. Bu durumdaki mantarlar ortama zarar vermeden koparılmalı yada kesilerek alınmalıdır.
• Hasat süresi 6-12 hafta arası değişebilmektedir.
• Yeterli ışıklandırma yapılmadığı takdirde şapkalar küçük ve kalın olmaktadır. Ayrıca, yetersiz ışıklandırmada, tipik tür özelliğini gösteren renk oluşumunu da engellenmektedir.(İstiridye mantarında az ışıkta renk beyaza yakındır)
• Yetersiz nemde oluşan mantarcıklar (pinler) ise kuruyarak gelişememektedir. Mantarların kenarlarında çatlaklar oluşması da yetersiz nemin göstergesidir.
• Yetersiz havalandırmada da mantarlarda sap uzaması ortaya çıkmakta ve mantarlar büyüyememektedir.
• Pleurotus’lar hastalık ve zararlılar açısından Agaricus’lara göre oldukça dayanıklı türlerdir. En önemli zararlıların başında sinekler gelmektedir. Buna karşı da yetiştirme alanlarında mekanik ve ışıklı sinek tuzakları bulunmalıdır.
• Kayın mantarları için ambalajlamanın önemi büyüktür. Çünkü şapkalar açık olduğu için lameller zarar görebilir, buda mantarın görünümünü olumsuz yönde etkiler. Mantarın zedelenmemesi için kaplara dizilerek yerleştirilmelidir.
İstiridye mantarı ve diğer egzotik çeşitlerin yetiştiriciliği ile ilgili daha detaylı bilgi, tesis planlaması, tesis kurulumu, makina ile ekipman temini , misel ve kompost ihtiyaçlarınız için bize ulaşın…